Wij en Zij: polarisatiemanagement

Bart Brandsma geeft in dit artikel prachtig weer waar het volgens mij om gaat bij wij-zij dynamieken in de klas, maar evengoed in de rest van de samenleving.

Een paar aansprekende citaten:

“We moeten op een andere manier naar conflicten leren kijken. Conflicten horen bij samenleven, net als polarisering trouwens. Dat moeten we onze leerlingen leren. De definitie van vrede is: een lange reeks conflicten waar je goed mee omgaat.”

Polarisering speelt zich tussen de oren af. Bij polarisering doen feiten en argumenten er ook niet meer toe. Het is een gevoelsdynamiek…. In de meest eenvoudige vorm klinkt het zo: Wij zijn goed, zij zijn fout.”

Brandsma onderscheid 5 rollen bij polarisering. Leraren kiezen vaak voor de rol van bruggenbouwer, en zetten kennis, argumenten en vragen in als hun gereedschappen. Bij polarisering kan dit onbedoeld de wij-zij dynamiek versterken. “Met koude argumenten bouw je tijdens polarisering geen verbinding. Daarmee versterk je pushers nog meer in hun overtuiging.”

“Je stapt pas in het midden als je duidt wat die opmerking met jou en met andere leerlingen doet. In het midden ben je niet neutraal, maar betrokken en onafhankelijk… Daarvoor moet je geloofwaardig zijn en authentiek.”

“Leraren moeten vooral échte mensen zijn en tussen hun leerlingen gaan staan. Dat is het verschil met waarheidsdenkers, die zitten boven de leerlingen en vertellen wat ‘de waarheid is’. Waarachtigheidsdenkers staan in het midden en dringen echt door tot hun leerlingen.”

Verder lezen: Polarisatie – Inzicht in de dynamiek van wij-zij denken van Bart Brandsma.

Overlast door de buren

Laatst was het weer zo ver. De studenten die naast ons wonen zaten tot in de kleine uurtjes buiten op hun balkon te kletsen en te lachen met hun bezoek. Doordat we met z’n allen in een geluidskom van appartementen wonen klinkt het dan alsof ze naast ons bed een feestje houden. Zelfs met mijn oordoppen in.

De volgende ochtend hield ik moe en chagrijnig mijn beklag bij mijn man aan de ontbijttafel. Hij reageerde geïrriteerd: “Waarom was ik dan niet gewoon ’s nachts naar buiten gestapt om er wat van te zeggen? Waarschijnlijk waren ze zich niet eens bewust van de overlast”. Bij mij riep dat echter onverklaarbaar veel weerstand op: “Natuurlijk zijn ze zich bewust van de overlast; je woont hier zó op elkaar, en het is toch niet meer dan normaal dat je rekening met elkaar houdt!”

burenoverlastHet duurde een paar uur voordat het tot me doordrong: dit was weer een Blauw-Geel verschil (zie de training De 3-kleuren Bril als je de kleuren nog niet kent). Voor Blauw is het niet meer dan normaal om direct en eerlijk feedback te geven. Mensen doen gewoon hun ding, in de veronderstelling dat jij het wel aan zult geven als je er last van hebt. Je gaat niet bij voorbaat van alles voor anderen invullen en je inhouden om maar geen overlast te geven. Terwijl in het Gele Azië, waar ik opgegroeid ben, de veronderstelling luidt: “ik zorg voor jou en jij zorgt voor mij’. Zo scheppen tafelgenoten ongevraagd extra eten op je bord als je bord leeg dreigt te raken, en probeert men te ‘lezen’ wat de ander wel/niet zou willen zonder dat er ooit expliciet om gevraagd wordt. Voor Geel is het hyper ongemakkelijk om iemand expliciet feedback te geven; dit brengt zowel de gever van de feedback als de ontvanger in verlegenheid. En zo voelde het ook voor mij, in deze situatie met de buren.

Die herkenning bracht mij meer begrip voor mezelf, mijn gevoelens en gedrag, én meer begrip voor mijn buren (en mijn man). Én ik heb mezelf voorgenomen om de volgende keer bewust wat Blauwer repertoire in te zetten… liefst op een respectvolle relatiegerichte manier 🙂