Zuid Afrika. Mandela. Het lijkt wel of iedereen er iets over te delen of te zeggen heeft. Vroeger zou dat een reden zijn geweest om zelf niet meer mijn verhaal te delen. Vroeger.
Mijn vroegste herinneringen aan Zuid Afrika zijn al van gemengd gevoelens. Warm familie onthaal. En boosheid. Nóg zie ik het voor me: de bushalte, met de stoffige bus. Het zitbankje met het bordje: Whites Only. Het drinkwater fonteintje naast de pilaar gemarkeerd: Whites Only. De openbare toiletten daarachter, met twee ingangen: Blacks Only, en Whites Only.
Je zou denken dat ik het gewend was. In Singapore werden we op straat regelmatig door vreemden aangeraakt, in de wangen geknepen en aan het haar gevoeld: wij waren de eerste Europese kinderen in de buurt, en op school. Maar in Zuid Afrika gebeurde er iets anders. Van het ene op het andere moment behoorde ik onvrijwillig tot een onveranderbare en niet weg te stoppen categorie: ik werd een White… een blanke. En dat was iets wezenlijks anders dan een Black. In Singapore was het een kwestie van wennen; verschillen vielen weg en werden onzichtbaar, vriendschappen groeide en onderscheid ging tenslotte over dingen als wie er harder kon rennen, of een beter cijfer op de toets had gehaald. In Zuid Afrika werden de verschillen met de dag groter, voelbaarder, zichtbaarder, en schrijnender. En daar haatte ik Zuid Afrika om. Met alle boosheid die een 8-jarige in zich kan hebben.
Nog altijd wordt ik soms boos; om onrechtvaardige scheidslijnen, onvrijwillige categorieën, en onrechtvaardig onderscheid. Ouder en misschien een beetje wijzer weet ik dat het helaas niet voorbehouden is aan Zuid Afrika, noch aan Zwart-Wit. Het is ook hier. En soms in mij.
Achter de glimlach van Mandela zat ook boosheid. En boosheid geeft ook kracht. Kracht om de dingen te willen veranderen; om te geloven dat het kan, dat het moet, tegen de stroom in. Maar boosheid zonder mildheid brengt geen verandering voort. Mildheid naar jezelf, en mildheid naar anderen. Ook dat leefde Mandela voor. En beiden hoop ik vorm te blijven geven in mijn leven.
Boosheid geeft de wil om te veranderen; en mildheid schept de ruimte om te kunnen veranderen.
