Kung Hei Fat Choy!

Gelukkig Nieuw Jaar! Vandaag is het Chineze jaar van het Wilde Paard begonnen.

Mooi aan mijn leven in Azië vond ik altijd de vele tradities. En een aantal van de mooiste tradities horen bij de aanloop naar Nieuwjaarsdag. Om zich voor te bereiden op het nieuwe jaar gebruiken veel Chinezen de weken voor Oudjaarsavond voor:

  1. De grote schoonmaak. Waar wij het in Nederland vaak hebben over de lente schoonmaak, geloven veel Chinezen dat de beste tijd om het hele huis eens grondig schoon te maken de week voor het inluiden van het nieuwe jaar is.
  2. Ruimte maken. Niet alleen het huis wordt onder handen genomen. Vaak wordt dit moment aangegrepen om oude kleren en andere spullen die niet meer gebruikt worden weg te doen. Om zo letterlijk en figuurlijk ruimte te maken voor het nieuwe van het nieuwe jaar.
  3. Schoon schip maken. Alles wat je geleend hebt van anderen wordt vóór Oudjaarsavond teruggebracht: geld, kleren, boeken, maar ook emotionele baggage. Wat niet van jou is, geef je terug, zodat je zonder schulden of openstaande rekeningen het nieuwe jaar in kunt gaan.
  4. Herstellen wat kapot is. Ook hier kan het gaan om kleren of je auto, maar evengoed om relaties die beschadigd zijn. De aanloop naar het nieuwe jaar is het moment om de dingen weer goed te maken.

Daarnaast is dit het moment om:

  1. Je haar te knippen. Immers, gedurende de eerste 15 dagen van het nieuwe jaar gaat niemand naar de kapper. Doe je dat wel, dan loop je het gevaar om alle ‘good luck and good fortune’ eveneens af te snijden. Overigens is dit ook de reden dat men op nieuwjaarsdag niet veegt (je zou al je geld ‘wegvegen’), geen scherpe messen of scharen gebruik (je zou je geluk ‘afsnijden’), en geen nieuwsberichten volgt (wie zich op nieuwjaarsdag blij, gelukkig en zorgeloos voelt roept dit voor het komende jaar over zich af; en wie bedrukt is roept juist dit over zich af)
  2. Nieuwe kleren te kopen. Op nieuwjaarsdag steekt iedereen zich in het nieuw. Dat wat je die dag aantrekt dient je blijdschap en geluk te brengen. Veel mensen kiezen hierbij voor rood, de kleur van geluk.
  3. Bloemen te kopen voor in huis. Bloemknoppen en bloemen staan symbool voor herboren worden en opnieuw tot groei komen. Bloeiende bloemen in huis zorgt voor goede hoop en mooie beloften voor het nieuwe jaar.
  4. Mandarijntjes te kopen. In het Chinees klinkt ‘mandarijn’ bijna hetzelfde als ‘geluk’ – en zo is de traditie ontstaan dat mandarijntjes geluk brengen. In Hong Kong kochten veel mensen voor elkaar kleine mandarijnen-boompjes.mandarijntjes en lai see
  5. Gloednieuwe geldbriefjes in huis te halen. Chinezen geloven dat wie geeft, ontvangt. De traditie is dan ook dat senioren kleine rode papieren zakjes (‘lai see packets’) met gloednieuwe bankbriefjes aan junioren geven (baas aan werknemers, ouders aan kinderen, getrouwden aan ongetrouwden). Hoe meer geluk en fortuin je uitdeelt… hoe meer je in het nieuwe jaar ten deel zal vallen. Zo heb ik als kind in Hong Kong zelfs van vreemden op straat wel eens ‘lai see’ gekregen!

En, het allerbelangrijkst:

  1. Te zorgen dat je tijd met je familie door kunt brengen. Wat ook de reden is dat er de afgelopen dagen 2,54 miljard reizen zijn gemaakt door Chinezen wereldwijd, om juist vandaag bij hun familie te kunnen zijn.

Mandela: boos en mild.

Zuid Afrika. Mandela. Het lijkt wel of iedereen er iets over te delen of te zeggen heeft. Vroeger zou dat een reden zijn geweest om zelf niet meer mijn verhaal te delen. Vroeger.

Mijn vroegste herinneringen aan Zuid Afrika zijn al van gemengd gevoelens. Warm familie onthaal. En boosheid. Nóg zie ik het voor me: de bushalte, met de stoffige bus. Het zitbankje met het bordje: Whites Only. Het drinkwater fonteintje naast de pilaar gemarkeerd: Whites Only. De openbare toiletten daarachter, met twee ingangen: Blacks Only, en Whites Only.

Je zou denken dat ik het gewend was. In Singapore werden we op straat regelmatig door vreemden aangeraakt, in de wangen geknepen en aan het haar gevoeld: wij waren de eerste Europese kinderen in de buurt, en op school. Maar in Zuid Afrika gebeurde er iets anders. Van het ene op het andere moment behoorde ik onvrijwillig tot een onveranderbare en niet weg te stoppen categorie: ik werd een White… een blanke. En dat was iets wezenlijks anders dan een Black. In Singapore was het een kwestie van wennen; verschillen vielen weg en werden onzichtbaar, vriendschappen groeide en onderscheid ging tenslotte over dingen als wie er harder kon rennen, of een beter cijfer op de toets had gehaald. In Zuid Afrika werden de verschillen met de dag groter, voelbaarder, zichtbaarder, en schrijnender. En daar haatte ik Zuid Afrika om. Met alle boosheid die een 8-jarige in zich kan hebben.

Nog altijd wordt ik soms boos; om onrechtvaardige scheidslijnen, onvrijwillige categorieën, en onrechtvaardig onderscheid. Ouder en misschien een beetje wijzer weet ik dat het helaas niet voorbehouden is aan Zuid Afrika, noch aan Zwart-Wit. Het is ook hier. En soms in mij.

Achter de glimlach van Mandela zat ook boosheid. En boosheid geeft ook kracht. Kracht om de dingen te willen veranderen; om te geloven dat het kan, dat het moet, tegen de stroom in. Maar boosheid zonder mildheid brengt geen verandering voort. Mildheid naar jezelf, en mildheid naar anderen. Ook dat leefde Mandela voor. En beiden hoop ik vorm te blijven geven in mijn leven.

Boosheid geeft de wil om te veranderen; en mildheid schept de ruimte om te kunnen veranderen.

soweto woolworths madiba

Klein behuisd

Ik betrapte mij er laatst op dat ik me verontschuldigde voor onze ‘kleine woonkamer’. Die overigens zo’n 20 m2 is, ruim groot genoeg voor de eettafel, twee banken en een boekenkast. Maar het was meer de verbazing over m’n eigen verschuivende maatstaven die me trof.

Ik ben opgegroeid in een flatje van 40 vierkante meter op de 19e verdieping van een appartementencomplex, waar we met z’n vieren woonden. We woonde er ruim voor Chinese begrippen. En hoewel ik ook enkele klasgenoten kende die in riante villa’s woonde, zal ik de krottenwijken in mijn omgeving nooit vergeten. Wijken die in Hong Kong overigens – zoals vrijwel alles – de hoogte in gebouwd worden.

Laatst kwam ik er weer een rapportage over tegen. 22 mannen wonend in een appartement van 45 m2, opgedeeld in kleine hokjes ter grootte van een eenpersoonsbed. Met een gedeeld toilet en één douche. Ze betalen per hokje 135 euro per maand. De meesten zijn laaggeschoold, en verdienen niet meer dan 650 euro per maand, als ze werk kunnen vinden. Naar schatting wonen er ruim 170 000 mensen op deze manier in Hong Kong.

En ik? Ik besluit weer om mijn zegeningen te tellen.

cubicleinsidemong kok