Zwarte Piet

Ons oudste zoontje is 4. Het verhaal en het mysterie van Sinterklaas zorgen deze dagen voor veel plezier, spanning (vol verwachting klopt ons hart….), blijdschap en spel in ons huis.

In de kranten en op televisie krijgt een ander soort spanning veel aandacht. Er zijn weinig zaken in Nederland die momenteel voor zo’n sterke polarisatie en emoties zorgen. Het raakt, en het doet ertoe.

Veel docenten en burgemeesters vragen zich af wat hun rol kan zijn als bruggenbouwer.

Dat een beoogde rol als bruggenbouwer juist de polarisatie versterkt is dan moeilijk te begrijpen. Knap van de burgemeester in Zaandam om eerst te luisteren naar de zorgen en emoties, en erkenning te geven aan de perspectieven. Van alle betrokkenen. Met al hun verhalen. Waarom dat zo belangrijk is? Lees hier een inzichtgevende toelichting over de rol van de burgemeester bij sociale spanningen.

Mooi ook, om in Amsterdam te zien dat de polarisatie daar alweer over haar hoogtepunt is, en een nieuwe ‘wij’ kan ontstaan waar Sinterklaas weer een feest is voor iedereen.

Verlangen, missen, heimwee

Verlangen, missen, heimwee. Deze maar al te herkenbare emoties van enkele Syrische vluchtelingen zijn door Issa Shaker onroerend in beeld gebracht in dit korte filmpje.

verlangen missen
Waar raakt het filmpje jou?

Ik heb zelf nooit hoeven vluchten en daar ben ik ongelooflijk dankbaar voor. Waar het filmpje me in mijn eigen levensverhaal raakt is bij het verdriet van een aantal keer alles en iedereen achter hebben moeten laten om weer in een ander land opnieuw te beginnen. Vanuit dat verdriet maak ik verbinding tussen onze verhalen, en ons gedeelde menselijkheid. Al is het ook op zoveel manieren onvergelijkbaar…

Overlast door de buren

Laatst was het weer zo ver. De studenten die naast ons wonen zaten tot in de kleine uurtjes buiten op hun balkon te kletsen en te lachen met hun bezoek. Doordat we met z’n allen in een geluidskom van appartementen wonen klinkt het dan alsof ze naast ons bed een feestje houden. Zelfs met mijn oordoppen in.

De volgende ochtend hield ik moe en chagrijnig mijn beklag bij mijn man aan de ontbijttafel. Hij reageerde geïrriteerd: “Waarom was ik dan niet gewoon ’s nachts naar buiten gestapt om er wat van te zeggen? Waarschijnlijk waren ze zich niet eens bewust van de overlast”. Bij mij riep dat echter onverklaarbaar veel weerstand op: “Natuurlijk zijn ze zich bewust van de overlast; je woont hier zó op elkaar, en het is toch niet meer dan normaal dat je rekening met elkaar houdt!”

burenoverlastHet duurde een paar uur voordat het tot me doordrong: dit was weer een Blauw-Geel verschil (zie de training De 3-kleuren Bril als je de kleuren nog niet kent). Voor Blauw is het niet meer dan normaal om direct en eerlijk feedback te geven. Mensen doen gewoon hun ding, in de veronderstelling dat jij het wel aan zult geven als je er last van hebt. Je gaat niet bij voorbaat van alles voor anderen invullen en je inhouden om maar geen overlast te geven. Terwijl in het Gele Azië, waar ik opgegroeid ben, de veronderstelling luidt: “ik zorg voor jou en jij zorgt voor mij’. Zo scheppen tafelgenoten ongevraagd extra eten op je bord als je bord leeg dreigt te raken, en probeert men te ‘lezen’ wat de ander wel/niet zou willen zonder dat er ooit expliciet om gevraagd wordt. Voor Geel is het hyper ongemakkelijk om iemand expliciet feedback te geven; dit brengt zowel de gever van de feedback als de ontvanger in verlegenheid. En zo voelde het ook voor mij, in deze situatie met de buren.

Die herkenning bracht mij meer begrip voor mezelf, mijn gevoelens en gedrag, én meer begrip voor mijn buren (en mijn man). Én ik heb mezelf voorgenomen om de volgende keer bewust wat Blauwer repertoire in te zetten… liefst op een respectvolle relatiegerichte manier 🙂

Parijs: Actie uit solidariteit

Parijs. Het heeft Europa op de een of andere manier wakker geschud. Solidair met de cartoonisten gaan wij (van alle gezindten) de straat op. Maar gaan niet-moslims ook solidair met onze medeburgers die moslim zijn de straat op?

In Australië deden ze dat wel. De gijzeling die daar in december 2014 plaats vond in het hart van het financiële district gaf aanleiding tot veel anti-moslim sentiment. In reactie daarop werd het initiatief “I’ll ride with you” geboren.

illridewithyou

Een vervelend anti-moslim incident werd beschreven op facebook. 1 reactie op twitter luidde als volgt: “Als jij regelmatig met bus 373 reist, religieuze kledij draagt en je niet veilig voelt om alleen te reizen, stuur mij een berichtje: dan reis ik samen met jou”. Mensen sloten zich aan, en al snel ontstond de hashtag “illridewithyou”. Mondiaal gevolg (zie trendsmap hiernaast). Mooi.

Lees meer op Aljazeera.com

 

 

Keti Koti

Vandaag wordt Keti-Koti gevierd: gebroken ketenen. Een dag voor mij om stil te staan bij slavernij. Toen, en nu.

Op 1 juli 1863 schafte Nederland de slavernij af in Suriname en op de Nederlandse Antillen. Enkele jaren eerder (1859) deed ze dit al in Oost-Indië. Hoewel slavernij legitiem bleef tot in de 20e eeuw in de indirect bestuurde delen van Nederlands-Indië. 

Nederland was hier relatief laat mee. Denemarken maakte als eerste Europese land reeds in 1803 een einde aan de slavernij. Het Verenigd Koninkrijk verbood eerst de slavenhandel (1807) en toen slavernij in z’n geheel (1833). Frankrijk maakte in 1848 een einde aan slavernij.

Een einde? Slavernij is nog altijd wijdverbreid, vandaag, en zelfs hier in Nederland. Wij kopen producten gemaakt door (kinder)slaven, en in Nederland is economische uitbuiting van illegalen of van werknemers in de agrarische sector of de horeca, en uitbuiting in de prostitutie aan de orde van de dag.

Maak ik me wel voldoende druk hierover, vraag ik me vanochtend af?

Herdenken – 4 juni 1989

tiananmen-square-beijing1Tiananmen-Square-Massacre-09

 

 

 

 

 

Ik was twaalf. De dagen die volgde op de Tiananmen square massacre droegen we allemaal een zwarte band om onze arm, over onze schooluniformen heen. Één rouwende zee van kinderen en leraren tijdens de wekelijkse vrijdagochtend ‘assembly’.

Hong Kong werd stil. En bang. En boos. En was vol ongeloof. En vertwijfeling. En zag haar grootste angst werkelijkheid worden. 1 van de 6 miljoen inwoners van Hong Kong gingen in protest de straat op. Veel van de mensen die dat konden vroegen toen al visa aan om uit Hong Kong te kunnen vertrekken wanneer China – slechts 8 jaar later – ook weer hier de baas zou worden.

In China doet de regering er – 25 jaar later – nog altijd alles aan om het ‘incident’ uit de geschiedenis en het geheugen te wissen. Mensen worden preventief opgepakt, internet wordt al weken vooraf aan 4 juni geblokkeerd, en op scholen vertellen de geschiedenislessen een ander verhaal. Veel studenten geloven dat de ‘verhalen’ slechts Amerikaanse of Taiwanese propaganda zijn.

tiananmen-square-commemoration hong kong1

En elk jaar komen tienduizenden in Hong Kong bijeen om de massacre te herdenken. Mijn Hong Kong. Waar we toen zo bang waren dat je uitspreken ‘straks’ niet meer mogelijk zou zijn.

En ook in andere delen van China zijn er velen die zich inzetten zodat het nooit vergeten zal worden, en ooit openlijk onderdeel van de geschiedenis mag zijn. Kleine stemmen, die samen veel kracht dragen. Vergeet 4 juni niet.

Mannen en Vrouwen

De laatste tijd zijn er weer allerlei berichten over verschillen tussen mannen en vrouwen. Kritische berichten in de Trouw over christen mannen op zoek naar hun verloren mannenkracht bij de beweging De 4e Musketier. Vrouwen die beweren dat het verschil slechts bestaat uit de manier waarop we ‘denken’ over mannen en vrouwen. Pantene die in haar reclamefilmpje inspeelt op hoe hetzelfde ‘professionele’ gedrag anders beoordeeld wordt wanneer het een vrouw betreft in plaats van een man.

neat or vain

Ik vraag me af waar de gevoeligheid vandaan komt. Staat de norm ‘gelijkheid tussen man en vrouw’ inmiddels voor ‘er mogen geen verschillen meer zijn’? Is elke ‘mannen’ of ‘vrouwen’ behoefte of beeld of activiteit per definitie een ‘teruggaan naar de oude beeldvorming’?

Zelf geloof ik wel in verschillen. Evengoed als ik geloof in overeenkomsten. En in diversiteit. Niet iedere man of iedere vrouw is hetzelfde. En er ligt een mooie uitnodiging in al deze artikelen en discussies. De uitnodiging om ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ niet te verliezen, noch te verabsoluteren. Niet statisch te maken, noch ‘obsolete’ (zo’n mooi Engels woord waar geen goede vertaling voor bestaat: zoiets als ‘niet langer in gebruik’; verouderd, niet modern). Niet te zien als elkaar uitsluitende hokjes maar als een mooie complexe, overlappende en elkaar aanvullende realiteit.

Mandela: boos en mild.

Zuid Afrika. Mandela. Het lijkt wel of iedereen er iets over te delen of te zeggen heeft. Vroeger zou dat een reden zijn geweest om zelf niet meer mijn verhaal te delen. Vroeger.

Mijn vroegste herinneringen aan Zuid Afrika zijn al van gemengd gevoelens. Warm familie onthaal. En boosheid. Nóg zie ik het voor me: de bushalte, met de stoffige bus. Het zitbankje met het bordje: Whites Only. Het drinkwater fonteintje naast de pilaar gemarkeerd: Whites Only. De openbare toiletten daarachter, met twee ingangen: Blacks Only, en Whites Only.

Je zou denken dat ik het gewend was. In Singapore werden we op straat regelmatig door vreemden aangeraakt, in de wangen geknepen en aan het haar gevoeld: wij waren de eerste Europese kinderen in de buurt, en op school. Maar in Zuid Afrika gebeurde er iets anders. Van het ene op het andere moment behoorde ik onvrijwillig tot een onveranderbare en niet weg te stoppen categorie: ik werd een White… een blanke. En dat was iets wezenlijks anders dan een Black. In Singapore was het een kwestie van wennen; verschillen vielen weg en werden onzichtbaar, vriendschappen groeide en onderscheid ging tenslotte over dingen als wie er harder kon rennen, of een beter cijfer op de toets had gehaald. In Zuid Afrika werden de verschillen met de dag groter, voelbaarder, zichtbaarder, en schrijnender. En daar haatte ik Zuid Afrika om. Met alle boosheid die een 8-jarige in zich kan hebben.

Nog altijd wordt ik soms boos; om onrechtvaardige scheidslijnen, onvrijwillige categorieën, en onrechtvaardig onderscheid. Ouder en misschien een beetje wijzer weet ik dat het helaas niet voorbehouden is aan Zuid Afrika, noch aan Zwart-Wit. Het is ook hier. En soms in mij.

Achter de glimlach van Mandela zat ook boosheid. En boosheid geeft ook kracht. Kracht om de dingen te willen veranderen; om te geloven dat het kan, dat het moet, tegen de stroom in. Maar boosheid zonder mildheid brengt geen verandering voort. Mildheid naar jezelf, en mildheid naar anderen. Ook dat leefde Mandela voor. En beiden hoop ik vorm te blijven geven in mijn leven.

Boosheid geeft de wil om te veranderen; en mildheid schept de ruimte om te kunnen veranderen.

soweto woolworths madiba

Klein behuisd

Ik betrapte mij er laatst op dat ik me verontschuldigde voor onze ‘kleine woonkamer’. Die overigens zo’n 20 m2 is, ruim groot genoeg voor de eettafel, twee banken en een boekenkast. Maar het was meer de verbazing over m’n eigen verschuivende maatstaven die me trof.

Ik ben opgegroeid in een flatje van 40 vierkante meter op de 19e verdieping van een appartementencomplex, waar we met z’n vieren woonden. We woonde er ruim voor Chinese begrippen. En hoewel ik ook enkele klasgenoten kende die in riante villa’s woonde, zal ik de krottenwijken in mijn omgeving nooit vergeten. Wijken die in Hong Kong overigens – zoals vrijwel alles – de hoogte in gebouwd worden.

Laatst kwam ik er weer een rapportage over tegen. 22 mannen wonend in een appartement van 45 m2, opgedeeld in kleine hokjes ter grootte van een eenpersoonsbed. Met een gedeeld toilet en één douche. Ze betalen per hokje 135 euro per maand. De meesten zijn laaggeschoold, en verdienen niet meer dan 650 euro per maand, als ze werk kunnen vinden. Naar schatting wonen er ruim 170 000 mensen op deze manier in Hong Kong.

En ik? Ik besluit weer om mijn zegeningen te tellen.

cubicleinsidemong kok